sitma

LABORATUVAR: 

Tanı koymak için kan yayması ile kalın damla preparatlarının incelenmesi gerekir. Malarya tanısı ancak Plasmodi'lerin görülmesi ile konulur. Başka türlü tanı koymak mümkün değildir. Klinik olarak kalın damla ve periferik yayma preparatlar hazırlanır ve uygun şekilde Giemsa boyası ile boyanır. Plasmodiler diğer boyalarla da boyanabilir, fakat kalın damla boyamasında Wright boyası kullanılmaz. Kalın damla yayması periferik ince yaymadan çok daha hassasdır, zira her mikroskop alanında 10 misli daha fazla kan volümünün muayenesine izin verir. Bölece tanı için zaman kazanılmış olur.

Kalın damla metil alkolle önceden tesbit edilmez. Giemsa boyası hipotonik olduğundan eritrositleri hemoglobinsiz hale getirir. Boyamadan sonra, plasmodiler ve lökositler boyalı kalırlar. Bu boyama ile malaryanın tanısı konulur.

Kalın damla boyaması ile eritrositlerin büyüklüğü, Schüffner granüllerinin mevcudiyeti ve eritrositlerin içindeki parazitin durumu hakkında bilgi edinilemez. İnce yayma preparat ile bu özellikler tesbit edilebilir ve Plasmodinin tipi hakkında kesin karar verilebilir. Tanı için; kemik iliği, dalak ve karaciğerden biyopsi yapılabilir. Biyopsi örneklerinde plasmodiler görülebilir. Buralarda plasmodilerin oluşturduğu melanin ve hemosiderin pigmentlerini tespit etmek mümkündür.

Kalın ve ince yaymada plasmodi görülmemesi tanı yoktur manasında değerlendirilmemelidir. Sıtma şüphesi varsa, 48 saat süre ile her 12 saatte bir kan tetkiki yapılmalıdır. Parmak ucu kanı ile P. falciparumun histidine-rich protein 2 monoklonal antikoru ile yapılmış test stribi mikroskopi kadar hassas netice verir. Giemsa boyasında pH'ı 7.0-7.2 arasıda fosfat tamponu ile ayarlama önemli bir husustur. Bu durum sağlanamazsa plasmodi türlerini karıştırmak mümkündür. Ayrıca, kalın ve ince yayma preparatlarda kullanılacak lam veya lamellerin yağsız ve çok temiz olması gereklidir.

Akut ve kronik sıtmada anemi gelişir. Anemi plasmodinin türüne ve hastalık süresine göre değişir. Tropika ve ağır tersiyana sıtmasında 24 saat içinde eritrosit sayısı 3 milyona ve 2-3 gün içinde de 1-2 milyona iner. Kanda retikülosit sayısı artar. Ateş ve titremenin olduğu saatlerde lökositoz olur.Karasu hummasında hastalar kırmızı hemoglobin işerler. Kreatinin kinazın 32000 ünitenin üzerine yükseldiği rabdomiyoliz olan olguları bildirilmiştir. Transmaminazlar hafif olarak yükselir. İdrarda miroalbuminüri bildirilmiştir.

Malarya tanısında, ELISA, PCR yöntemi ve immunfluoresan yöntemi de kullanılabilirse de, kalın ve ince yayma preperat tetkiki en etkilisidir.